Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair 7164 sayılı kanun 28 Şubat 2019 tarih ve 30700 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanunla getirilen düzenlemelerin bazıları; Ruhsat Güvencesi, Mali Yükümlülükler (Ruhsat bedeli, Devlet hakkı), Cezalar, Diğer Düzenlemeler ana başlıkları altında toplanmış ve Sektör için yararlı olduğu düşünülen değişiklikler ayrı bir başlık altında sıralanmıştır.
RUHSAT GÜVENCESİ:
Beyanlardaki hata ve noksanlıkların verilen sürede düzeltilmemesi halinde üretim faaliyetleri durdurulacaktır.
Gerçek dışı veya yanıltıcı beyanda bulunmak suretiyle Kanun hükümlerinin uygulanmasını engelleyen ve/veya haksız surette hak iktisabına neden olan ruhsat sahiplerinin ruhsatı, madde hükümlerinin ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde üç kez ihlâl edildiğinin tespiti halinde iptal edilecektir.
Kanuna göre; daha önce gerçek dışı ve yanıltıcı beyan olarak sayılan altı fiile 5 fiil daha eklenmiştir. Bunlar; “Yapılmayan üretimin Genel Müdürlüğe yapılmış olarak beyan edilmesi, arama faaliyet raporlarında yapıldığı beyan edilen asgari faaliyetlerin yapılmaması veya eksik yapılması, patlatma izni olmaksızın patlayıcı madde kullanılarak üretim yapılması, işletme ruhsatlarında işletme izni olmadan ve/veya işletme izin alanı dışında maden üretilmesi veya sevk edilmesi, 7 nci madde kapsamındaki gerekli izinler alınmadan ve/veya gerekli izinlerin alınmadığı alanda maden üretilmesi veya sevk edilmesi” dir.
Ruhsat sahibi veya vekilinin mahallinde yapılan tetkik ve incelemelere katılmaması veya ruhsat sahibince herhangi bir nedenle tetkik ve incelemelerin engellenmesi hâlinde 31.054 TL, bu fiillerden herhangi birinin tekrarı hâlinde ise iki katı tutarında idari para cezası uygulanacak, mahallinde tetkik ve inceleme gerçekleştirilinceye kadar üretim faaliyetleri durdurulacaktır.
Ruhsat bedellerinin tamamının her yıl ocak ayının sonuna kadar yatırılması zorunlu olacak, yatırılmaması halinde iki katı ruhsat bedeli olarak her yıl Haziran ayının son gününe kadar yatırılması gerekecek, aksi halde ruhsat iptal edilecektir.
MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER (RUHSAT BEDELİ, DEVLET HAKKI):
Ürettiği madeni yurt içinde ve kendi tesisinde işleyip ek katma değer sağlayanlardan, bu tesislerde üretimde değerlendirilen maden miktarı için Devlet hakkının % 50'si alınırken, bu oran altın, gümüş ve platin için Devlet hakkının %40’ı olarak uygulanacaktır.
Arama ruhsatlarında ruhsat taban bedeli 1.000 TL, işletme ruhsatlarında ruhsat taban bedeli 10.000 TL olup, bu bedeller ile bu Kanun gereğince uygulanan idari para cezaları her yıl yeniden değerleme oranı nispetinde artırılacaktır.
Verilen idari para cezalarına karşı yargı yoluna başvurulması takip ve tahsilatı durdurmayacaktır.
Üretilen madenin hammadde olarak kullanılması veya satılması hâlinde, ocak başı satış fiyatı, her madene ait ayrı ayrı ve uygulandığı yıl için belirlenerek Genel Müdürlükçe ilan edilecek, ruhsat sahipleri tarafından Devlet haklarının beyanında kullanılan ocak başı satış fiyatı, Genel Müdürlükçe ilan edilen ocak başı satış fiyatından daha düşük olamayacaktır.
CEZALAR:
Sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından tespit edilmesi halinde, sevk edilen madene el konulacak ve ödenmesi gereken Devlet hakkına ilaveten sevk fişi olmaksızın sevk edilen miktar için söz konusu madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası verilecek, ihlalinin tekrarı halinde sevk edilen madenin ocak başı satış bedelinin on katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
Denetim ve inceleme sonucunda, yaptığı üretim ve sevkiyatı beyan etmeyen ruhsat sahiplerine, ödenmesi gereken Devlet hakkına ilaveten bildirilmeyen miktar için hesaplanacak Devlet hakkının beş katı tutarında idarî para cezası verilecek, ihlalinin tekrarı halinde bildirilmeyen miktar için madenin ocak başı satış bedelinin on katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
Ruhsatı olmadan veya başkasına ait ruhsat alanı içerisinde üretim yapıldığının tespiti halinde faaliyetler durdurularak üretilen madene mülki idare tarafından el konulacak, bu fiili işleyenlere, ödenmesi gereken Devlet hakkına ilaveten bu fıkra kapsamında üretilmiş olup el konulan ve/veya el konulma imkânı ortadan kalkmış olan tüm madenin ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası uygulanacak, ihlalin tekrarı halinde madenin ocak başı satış bedelinin on katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
Ruhsatlı, ancak işletme izni olmadan aynı grupta üretim yapıldığının tespiti halinde, faaliyetler durdurularak üretilen madene el konulacak, bu fiili işleyen kişilere, ödenmesi gereken Devlet hakkına ilaveten el konulan ve/veya el konulma imkânı ortadan kalkmış olan tüm madenin, ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası uygulanacak, ihlalin tekrarı halinde madenin ocak başı satış bedelinin on katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır..
DİĞER DÜZENLEMELER:
Gerçek dışı veya yanıltıcı beyanda bulunmak suretiyle Kanun hükümlerinin uygulanmasını engelleyen ve/veya haksız surette hak iktisabına sebep olan teknik elemana ve daimi nezaretçiye 5.000 TL idari para cezası uygulanacak, bunun üç yıl içinde tekrarı halinde teknik elemana ve daimi nezaretçiye 5.000 TL idari para cezası uygulanarak yapacakları beyanlar bir yıl süreyle geçersiz sayılacaktır. Uygulanan uyarı ve hak mahrumiyeti, teknik elemanın bağlı bulunduğu mesleki teşekküle bildirilecektir.
Daimi nezaretçi, atandığı ruhsat sahasındaki tespit ve önerilerini daimi nezaretçi defterine haftada en az bir kez kaydedecek, aksi takdirde nezaretçiye 5.000 TL idari para cezası uygulanacak, ikinci kez bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda daimi nezaretçiye 5.000 TL idari para cezası uygulanarak yapacakları beyanlar bir yıl süreyle geçersiz sayılacaktır.
Daimi nezaretçi defterinin ibraz edilmemesi, ruhsat sahibi ve daimi nezaretçi tarafından imzalanmaması veya düzenli tutulmaması hâlinde, ruhsat sahibine 31.054 TL idari para cezası verilecek, bu fıkranın ihlalinin ruhsat sahibi tarafından aynı yıl içerisinde tekrarı halinde idari para cezasının iki kat olarak uygulanacaktır.
Yetkilendirilmiş tüzel kişilere Genel Müdürlüğe vermiş oldukları her türlü bilgi, belge ve beyanın doğru olmaması halinde 31.054 TL idari para cezası uygulanacak, bu ihlalin üç yıl içinde tekrarı halinde idari para cezası iki katı olarak uygulanacak ve yapacakları beyanlar bir yıl süreyle geçersiz sayılacaktır.
MAPEG veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından uygulanacak idari para cezasının hesaplanmasında esas alınacak ocak başı satış fiyatı, bir önceki yıl geçerli olan ocak başı satış fiyatının yeniden değerleme oranında arttırılması sureti ile hesaplanacaktır.
Madenlerde ruhsat birleştirme, izin alanı değişikliği, ihale, küçük alanların ihalesi, rödövans ve devir talepleri, Kanunun 16 ncı maddesinin onbirinci fıkrası gereğince yapılan talepler, işletme ruhsatı ve süre uzatımı taleplerinde işletme ruhsat taban bedelinin yatırılması ve vadesi geçmiş borcun bulunmaması şartı aranacaktır.
Ruhsat sahiplerinin ruhsat yürürlük yazısı, ruhsat devri, rödövans sözleşmesi, izin alanı değişikliği, ruhsat birleştirme, temdit, ruhsat alanı küçültme, terk, mera tahsis değişikliği, geçici tatil, işletme izni, pasa değerlendirme, pasa döküm alanı, Kanunun 16 ncı maddesinin onbirinci fıkrası gereğince yapılan zaruri üretim izni, kamu yararı kararı, kamulaştırma kararı ve patlayıcı madde talepleri; KEP veya e-Tebligat adresinin bulunması, vergi borcunun bulunmaması, ruhsat harcı, ruhsat bedeli, çevre ile uyum teminatı ve Devlet hakkı borcu olmaması, işletme izni olan işletme ruhsatlarında daimi nezaretçi atamasının yapılmış olması, YTK sözleşmesinin bulunması şartıyla değerlendirmeye alınacak, aksi taktirde talep reddedilecektir.
Ruhsat devir taleplerinde tahakkuk etmiş/edecek, diğer taleplerde ise tahakkuk etmiş ve son ödeme tarihi geçmiş Devlet hakkı borcu olmaması aranacaktır.
Ruhsatlar, birleştirmeye konu tüm ruhsatların işletme izinli olması şartıyla, düzenlenme tarihi daha eski olan ruhsatta birleştirilebilecek, bunun dışındaki ruhsatlar hangi aşamada olursa olsun birleştirilemeyecek, ancak kamu kurum ve kuruluşlarının ruhsatları hangi aşamada olursa olsun birleştirilebilecektir.
Ruhsat süre uzatım taleplerinin en geç ruhsat süresinin bitiş tarihinden altı ay önce MAPEG’e verilmesi zorunlu olacak, aksi halde ruhsat süresi uzatılmayacaktır.
Görünür rezervi belirlenen alanlar üzerine maden işletmeciliğine engel olacak şekilde başka grup işletme ruhsatı verilemeyecek, IV. Grup maden ruhsat sahaları üzerine V. Grup maden ruhsatı verilemeyecek, V. Grup maden ruhsat sahalarının üzerine ise IV. Grup maden ruhsatı verilebilecek, V. Grup maden ruhsatlarında, Kanunun 16 ncı maddesinin on birinci fıkrası kapsamında zaruri üretim ve/veya pasa değerlendirme izni verilmeyecektir.
İhalelik sahalar, ihale edilmeksizin İhtisaslaşmış Devlet Kuruluşlarına Bakan onayı ile verilebilecektir.
SEKTÖR İÇİN YARARLI OLARAK ADDEDİLEN DEĞİŞİKLİKLER:
“Buluculuk” ve “Görünür Rezerv Geliştirme Hakkı” Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Kodu kapsamında maden mevzuatının uygulamasında yer almaya başlayacak olması,
Görünür rezerv geliştirme hakkının, maden ruhsatları, buluculuk hakkında olduğu gibi hisselere bölünemeyecek, ancak devredilebilecek olması,
Buluculuk ve görünür rezerv geliştirme hakları, ruhsatın devri, intikali, terki ve ruhsatın iptali halinde ortadan kalkmayacak olması,
Maden ruhsat sahalarında, maden üretim faaliyetleri ile geçici tesisler dışındaki faaliyetler için ETKB’nın izni olmaksızın işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenemeyecek olması,
İşletme ruhsatları tapu kayıtlarına işlenecek olması,
Madencilik faaliyetleri ile diğer yatırımların çakışması halinde kararı, kurul yerine Bakanlığın verecek olması,
Ruhsatın temdit edilmesi halinde verilmiş bütün izinlerin temdit süresi sonuna kadar hiçbir işleme gerek kalmaksızın uzatılmış sayılacağı,
Maden ruhsat sahaları döküm alanı olarak kullanılamayacak, ihalelik sahalar için de MAPEG’in uygun görüşü alınacak, aksi halde 2019 yılında 77.632 TL olacak tutarın on katı idari para cezası uygulanacak olması,
Hammadde üretim izni olmadan ve/veya Genel Müdürlüğe bildirilen yüklenici dışında gerçek veya tüzel kişiler tarafından üretim yapıldığının tespit edilmesi durumunda faaliyetler durdurularak, bu fiili işleyen kişilere, hammaddenin kamuya ait projelerde kullanıldığının tespit edilen kısmına ocak başı satış bedeli tutarında, hammaddenin kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan projeler dışında kullanılan, ticarete konu edilen ve/veya satışının yapıldığı tespit edilen kısmına ise ocak başı satış bedelinin beş katı tutarında idari para cezası uygulanacak, ihlalin tekrarı halinde madenin ocak başı satış bedelinin on katı tutarında idari para cezası uygulanacak ve hammadde üretim izni iptal edilecek olması,
Maden Kanununa göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içinde MAPEG’e ödenecek, idari para cezalarına karşı otuz gün içinde idare mahkemelerinde dava açılabilecek olması,
IV. Grup (c) bendi madenlerin yurt içinde ve entegre tesislerde kullanılarak metal hale getirilmesi halinde ödenmesi gereken Devlet hakkının %75’inin alınmayacağı,
Orman İdaresince verilen iznin beş hektarı geçmemesi halinde, bu alandan ağaçlandırma bedeli dışında başkaca bir bedel alınmayacak, sahanın rehabilite edilerek teslim edilmesinden sonra, talep edilmesi halinde teslim edilen saha kadar aynı şartlarda izin verilecek olması,
Maden Kanunu kapsamında ruhsat sahipleri için öngörülen idari para cezaları hammadde üretim izin belgesi ile çalışılan sahalarda faaliyeti yürüttüğü tespit edilen gerçek ya da tüzel kişiler için veya faaliyette bulunanın tespit edilememesi halinde ise hammadde üretim izin belgesi sahipleri için geçerli olacağı,
Hammadde üretim izni talep edilen alanın 20 km yakınında MAPEG’ce tespit edilen pasa, artık ve atık olması halinde bunlar projede kullanılacak, söz konusu pasa, artık ve atığın projede kullanılması için fiziksel ve kimyasal özelliklerinin uygun olmadığının uzman kuruluş raporu ile belgelendirilmesi halinde hammadde üretim izni talebi değerlendirilecek olması,
Ruhsat sahibi, arama ve/veya işletme ruhsatı süresince Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Kodu’na göre hazırlanan teknik raporlar ile kaynak veya rezerv olarak bildirdiği madenlerin bulucusu sayılacağı,
Üçüncü kişiler, ihalelik sahalara ilişkin Genel Müdürlük ile veya ruhsat sahibi ile yaptıkları sözleşmeler kapsamında ruhsat sahasındaki görünür rezervi tespit etmeye ve/veya geliştirmeye yönelik yaptıkları faaliyetler sonucunda, tespit ettikleri ve/veya geliştirdikleri görünür rezervde pay sahibi olabileceği,
Yönündeki düzenlemelerin ise sektör için yararlı olacağı düşünülmektedir.