MADEN KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 6592 SAYILI KANUN İLE GETİRİLEN YENİLİKLER

Bilindiği üzere, 3213 sayılı Maden Kanununda 5995 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler 26/06/2010 tarih ve 27621 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Kanun değişikliğinin yürürlüğe girmesinden günümüze kadar geçen süre içinde uygulamada sorunlarla karşılaşılmış, uygulamaya karşı birçok dava açılması sonucunda mahkeme kararları verilmiş, maden ruhsat sahalarında meydana gelen kazalardan dolayı önlem alınması, maden ruhsat sahiplerinin üretilen madenden dolayı ödemek zorunda oldukları devlet haklarının günümüz şartlarına göre yeniden belirlenmesi ve maden ruhsat devirlerinden bedel alınması gerekliliği ortaya çıkmış, çevre ve insan sağlığı kriterleri ile madencilik faaliyetlerinin etkileşimi ile maden ruhsat sahiplerinin izin almaları için gereken süre ve şartların yeniden gözden geçirilmesi gerekmiş, ayrıca diğer kanunlarda yapılan değişikliklere uyum sorunları yaşanmıştır.

Bu nedenlerle, 3213 sayılı Maden Kanununun bazı maddelerinde değişiklik yapılması ihtiyacının hasıl olması üzerine 18/02/2015 tarihli ve 29271 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 6592 sayılı “Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yürürlüğe girmiştir.

Bu Kanun değişikliği ile aşağıda ana başlıkları sunulan hususlarda değişiklikler yapılmıştır:

1. Maden Kanununda VI. Grupta yer alan “Radyoaktif Mineraller ve diğer radyoaktif maddeler” IV. Grup içine alınarak maden gruplarında sadeleşme sağlanmıştır.
2. Maden ruhsat harçları ve ruhsat teminatları kaldırılarak “Ruhsat bedeli” adı altında tek bir bedel alınmaya başlanmıştır. Bu bedelin %70’inin genel bütçeye gelir olarak kaydedilmesi, %30’unun ise çevre ile uyum çalışmalarında kullanılmak üzere Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca tahsili sağlanmıştır.
3. Ayrıntılı maden arama faaliyeti gösterilmesi gereken IV. grup ruhsat sahaları için 2 yıl daha ilave arama süresi verilmiştir.
4. Maden İşleri Genel Müdürlüğüne verilmesi gereken proje, faaliyet raporu gibi belgelerin yetkilendirilmiş tüzel kişiler tarafından hazırlanması sağlanmıştır.
5. Mevcut Kanunda yer alan teminat sistemi kaldırıldığından teminat iratları da kaldırılmış, bu nedenle teminat iradı yerine idari para cezası uygulamasına geçilmiştir.
6. Mevcut durumda hiç bedel alınmayan ruhsat devirlerinde, devir tarihindeki ruhsat bedelinin iki katı tutarında “Devir bedeli” alınmaya başlanmış ve ruhsat devirlerinin Bakanlık onayı ile gerçekleştirilmesi sağlanmıştır.
7. Teknik nezaretçilik kaldırılmış, daimi nezaretçiliğin ve bu Kanunla getirilen yetkilendirilmiş tüzel kişilerin görev ve sorumlulukları düzenlenmiştir.
8. Madencilik faaliyetlerinin yürütülebilmesi için gerekli olan ÇED Belgesi, işyeri açma ve çalışma ruhsatı ve mülkiyet izni olmadan faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde 50.000 TL. idari para cezası uygulaması getirilmiştir.
9. Ruhsat sahiplerinin mahallinde tetkikleri engellemeleri halinde idari para cezası uygulaması getirilmiştir.
10. Ruhsat sahiplerince sahalarından üretilen ve satılan madenin Maden İşleri Genel Müdürlüğüne beyan edilmemesi halinde uygulanan idari para cezası yarı yarıya indirilmiş, ruhsat dışında yapılan üretimde uygulanan para cezası ise 3 katından 2 katına indirilmiştir.
11. Ruhsat taban bedelleri, arama ruhsatlarında 1.000 TL, işletme ruhsatlarında 10.000 TL olarak her yıl yeniden değerleme oranında artacak şekilde belirlenmiştir.
12. Kıymetli madenlerde devlet hakları uluslararası piyasalardaki fiyatlara endeksli hale getirilmiştir.
13. Hazine arazilerinde yapılan madencilik faaliyetlerinden dolayı ek Devlet hakkı alınmaması sağlanmıştır.
14. Yap-İşlet-Devret modeli ile yapılan ihalelerin sözleşmelerinde ihaleyi alana hammadde üretim izni verilmesi, ancak bu hammaddeler için ihaleyi alandan devlet hakkı ve çevre ile uyum teminatı alınması yönünde düzenleme yapılmıştır.
15. II (b) ve IV. Grup ruhsatlar dışında tüm maden ruhsatlarının ihale ile verilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır.
16. Arama dönemleri geçişlerindeki iptal işlemleri kaldırılmış, Ön Arama, Genel Arama ve Detay Arama dönemi faaliyetleri ile ilgili olarak verilecek olan arama faaliyet raporları ve harcama kalemlerinin süresinde ve tam olarak verilmesi sağlanmış, aksi takdirde 20.000 TL idari para cezası uygulaması getirilmiştir.
17. İşletme ruhsatı alacak olanların mali yeterlilik şartlarını yerine getirmesi temin edilmiştir.
18. Ruhsatlar için verilen toplam süreler 60 yıldan gruplara göre 30, 40, 50 yıl olarak belirlenmiştir.
19. Ruhsat sahibince, işletme ruhsatı yürürlük tarihinden itibaren üç yıl içinde Kanunun 7 nci maddesine göre alınması gerekli izinlerin alınarak Maden İşleri Genel Müdürlüğüne verilmemesi halinde ruhsat iptali yerine idari para cezası verilmesi sağlanmıştır.
20. Belli süreler için üretim yapılmayan ruhsat sahalarında ruhsat iptali yerine idari para cezası verilmesi sağlanmıştır.
21. Maden işletmelerinde yapılacak denetimlerde işletme projesine aykırı faaliyette bulunulduğunun tespit edilmesi halinde üretim faaliyetinin durdurulmasına ek olarak 50.000 TL. idari para cezası verilmesi uygulaması getirilmiştir.
22. Havza madenciliği kapsamında faaliyetlerin yürütülmesi için birden fazla ruhsatı içine alacak şekilde ortak bir proje hazırlanması ve bu projeye göre faaliyetlerin yürütülmesi esası getirilmiştir.
23. Madencilik faaliyetlerinin yapıldığı alanlarda faaliyetlerin çevre ve insan sağlığı gerekçesi ile yapılamaz duruma gelmesi halinde aynı ilde belirlenecek yeni alanlara ruhsatların taşınması sağlanmıştır.
24. Maden ruhsat sahasının cinsi, rezervi, bulunduğu bölge, tenörü, istihdam, yatırım, ülke ihtiyaçları ve benzeri hususlar dikkate alınarak şartnamelerde açıkça belirtmek kaydıyla ara ve uç ürün üretme şartını içeren ihaleler yapılması yönünde düzenleme getirilmiştir.
25. Havza madenciliğini geliştirmek ve jeolojik yapıyı aydınlatmak amacıyla yeni oluşturulan alanlar ile herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş sahalarda, alan sınırlamasına bakılmaksızın birleştirilerek ihale edilmesi sağlanmıştır. 
26. Mevcut Kanunda ihalede talibi çıkmayan sahalar otomatik olarak aramalara açık hale gelmekte iken yapılan düzenleme ile talibi çıkmayan sahaların yeniden ihale edilmesi sağlanmıştır.
27. Birden fazla sahada görev yapabilecek teknik nezaretçilik sistemi terk edilerek, sahalarda maden mühendisinin daimi nezaretçilik yapması yönünde uygulamaya geçilmiştir. Küçük işletmeler olan kaynak tuzlaları bu uygulamadan muaf tutulmuştur.
28. Nezaretçi olmadan üretim yapan ruhsatlar için 30.000 TL. idari para cezası verilmesi uygulaması getirilmiştir.
29. Kamu kurum ve kuruluşları ile iştirakleri dışında yer altı kömür işletmelerinde rödövans sözleşmesi kaldırılmıştır.
30. Mevcut Kanunun 24. maddesinin onbirinci fıkrası gereğince diğer kamu kurum ve kuruluşlarından alınması zorunlu izinleri süresi içinde alamayan ruhsatların iptal edilmesi yerine idari para cezası uygulanarak ruhsat hukukunun yürütülmesi sağlanmıştır.
31. Mevcut kalker, kalsit ve dolomit ruhsatlarına alan sınırlaması getirilmiş, 100 hektardan büyük ruhsatların 100’er hektar halinde ruhsatlandırılması sağlanmıştır.
32. Mevcut işletme ruhsatlarının toplam süre yönünden kazanılmış hakları korunmuştur.

Yukarıda ana başlıkları verilen söz konusu değişiklikler paralelinde mevcut Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğinin büyük bir kısmında değişiklik yapılarak uygulama yönetmeliğinin yeni Kanun maddelerine uyumlu hale getirilmesinin zorunlu hale gelmesi nedeniyle mevcut yönetmeliğin yerine “Maden Yönetmeliği” adı altında yönetmelik taslağı hazırlanmış, diğer yandan, mevcut yönetmelikte kapsamlı olarak yer alan “Maden ihaleleri” kısmı “Maden Sahaları İhale Yönetmeliği “adı altında ayrı bir taslak olarak düzenlenmiştir.